Uca Allah Quranın, bütün insanları “qaranlıqdan nura çıxaracaq bir hidayət, bir rəhmət və müjdəçi” olduğunu bildirmişdir. Rəbbimiz Quran ayələri ilə insanlara həyatları boyunca qarşılaşa biləcəkləri hər mövzuda özlərini qurtuluşa çatdıracaq doğru yolu göstərmişdir. Daim bir dinclik, xoşbəxtlik və gözəl bir həyat yaşaya bilmələrinin, nemətə qovuşa bilmələrinin xəbərini vermişdir.
İnsanlardan eləsi də vardır ki, Allaha şəriklə ibadət edər. Əgər ona bir xeyir toxunsa, (dini barəsində) arxayın olar (islamdan möhkəm yapışar). Yox, əgər ona bir bəla (müsibət) üz versə, çöhrəsi dəyişər (islamdan üz döndərib yenə küfrə qayıdar). Beləsi dünyanı da əldən verər, axirəti də. Açıq-aşkar ziyan budur, bu! (Həc Surəsi, 11) Yer üzündəki bütün varlıqların tək hakimi olan Rəbbimiz, yaratdıqlarını və onlara ən uyğun olan həyat şəklini də ən yaxşı biləndir. Allah insanların fitrətini də ancaq imanı qavradıqları və Quran əxlaqını tam olaraq yaşadıqları təqdirdə xoşbəxt və dinc ola biləcək şəkildə yaratmışdır. Allah Quranda insanlara, özlərini yaratdığı fitrətə yönəlmələrini belə bildirmişdir:
Elə isə sən üzünü Allahı fitri (bir hənif) olaraq dinə, Allahın o fitrətinə çevir; ki insanları bunun üzərinə yaratmışdır..." (Rum Surəsi, 30)
Bu həqiqət istisnasız bütün insanlar üçün etibarlıdır. İnsan ancaq, onu yaradan Rəbbimizə yönəlib, Quran əxlaqını tam olraq Onun sevgisini və razılığını qazana bilməsi üçün yaşadığı təqdirdə dünya həyatında gözəl həyat yaşaya bilər. Quranı qurtuluşa yönəldən yol göstərici xüsusiyyəti, insanlar üzərində ancaq bu şəkildə reallaşa bilər.
Lakin bəzi insanlar, Allahdan lazımı qədər qorxmaz Quranı özlərinə rəhbər etməz və Allahın bildirdiyi əxlaqı tam olaraq yaşamazlar. Ayələrdə bu kəslərin, özlərinə soruşulduğunda Allaha iman etdiklərini söylədikləri, ancaq daha dərin bir iman və Allaha gərəyi kimi qulluq etməyi qəbul etmədiklərini bildirməkdədir.
De: “Sizə göydən və yerdən kim ruzi verir? Qulaqlara və gözlərə sahib olan (onları yaradan) kimdir? Ölüdən diri, diridən ölü çıxardan kimdir? Hər işi düzüb qoşan (səhmana salan) kimdir? Onlar: “Allahdır!” – deyəcəklər. De: “Bəs onda Allahdan qorxmursunuz?”(Yunus Surəsi, 31)
And olsun ki, əgər onlardan özlərini kimin yaratdığını soruşsan, mütləq: “Allah!” – deyə cavab verəcəklər! Elə isə (haqdan) niyə üz çevirirlər? (Əz-Zuxruf Surəsi, 31)
Əsas mövzu bəzi kəslər Qurana Allahın endirdiyi şəkildə tabe olmaq və bu nemətdən istifadə etmək yerinə; dini, öz ağılları, nəfsləri ya da din əxlaqından uzaq yaşayan cəmiyyətlərin müəyyən qaydaları istiqamətində şərh etməyə çalışmaqdadırlar. Bu yolla, haqq dindən uzaqlaşmış fərqli və batil bir din anlayışını müdafiə etməkdədirlər. “Nəfsə uyğun din” adlandırdığımız bu din anlayışının ən əhəmiyyətli xüsusiyyəti, bəzi kəslərin nəfsi istəkləri ilə və dünyadakı gözlənilən mənfəət ilə zidd olmayan bir inanc şəkli olmasıdır.
Bu saxta inanc şəklinə görə əsas mövzu insanlar dinin, vicdanlarını rahatlaşdıracağına inandıqları qədəriylə yalnız bir qismini yaşayacaq, ancaq heç bir zaman üçün onların mənfəətlərinə zidd düşməyəcək, onları maddi və mənəvi cəhətdən heç bir mənada çətinə salmayacaq, həyatın heç bir səhnəsində fədakarlıq etmələrini, fədakarlıqda olmalarını tələb etməyəcək. İbadətlərin bəzilərini yerinə yetirəcək, ancaq nizamlarının pozulması əsas mövzu olduğunda bunlardanda asanlıqla taviz verə biləcəklər.
Quran əxlaqı, bu səhv fikirdə olan kəslərin cəmiyyət həyatında olduqca az yer tutacaq və nəfsləri adına özlərinə heç bir narahatlıq verməyəcəkdir. Bunun nəticəsində insanlar yeri gəldiyində nəfslərinin qanuni olmayan istəklərini heç bir vicdani narahatlıq hiss etmədən yerinə yetirə biləcək, ədalətdən, dürüstlükdən, yaxşılıq və düzgünlükdən uzaqlaşmaları lazım olduğunda bunda bir qorxu görməyəcəklər.
Bu anlayışda, əsas mövzu bəzi kəslərin yaşadıqları cəmiyyətdə heç kimin fikirləri ilə razılaşmadan, axirəti düşünmədən qurulmuş olan eqoist nizam, istək və əyləncələrə maneə törətmədən və beləcə heç bir mövzuya reaksiya vermədən rahatca yaşamlarını təmin edəcəklər. Cəmiyyətdəki insanların Allaha qulluq və iman edib etməmələri və Quran əxlaqını yaşamamaqları onları maraqlandırmayacaq. Quran əxlaqına zidd olan bu dinin müdafiəçilərinə görə, reaksiya verməmək, ətrafdakı insanların dünya görüşləri ilə zidd düşməmək əsas olacaq və bu məqsəd istiqamətində lazım olan hər mövzuda taviz verə biləcək.
Nəfsə uyğun bu sözdə dini müdafiə edənlər, insanları Allahın bəyəndiyi həyatı və Quran əxlaqını yaşamağa dəvət etmək yerinə, ətraflarında bu saxta dinin təbliğini edərlər. Həm özlərini həm də ətraflarındakı insanları bu əyri din anlayışının etibarlığına inandırmağa çalışarlar.
Halbuki nəfslərinin məmnuniyyəti və rahatlığ üzərinə qurulan belə bir din anlayışı heç bir şəkildə etibarlığı yoxdur. Allah bir ayədə buyurur:
De: “Siz dininizi (həqiqi müsəlman olduğunuzu) Allahamı öyrədirsiniz?” Halbuki Allah göylərdə və yerdə nə varsa, (hamısını) bilir. Allah hər şeyi biləndir! (Əl-Hucurat Syrəsi, 16) İnsan üçün hər şeyin ən doğrusunu bilən sonsuz elm sahibi olan Rəbbimizdir.
Allah Quran “Mən özümü təmizə çıxartmıram. Rəbbimin rəhm etdiyi kimsə istisna olmaqla, nəfs (insana) pis işlər görməyi (şəhvətə uymağı) əmr edər. Həqiqətən, Rəbbim bağışlayandır, rəhm edəndir!” (Yusif Surəsi,53) ayəsində nəfsin insanları pis yola sürükləyən xüsüsiyyətlərini bildirmişdir. Allah “Mənim namazım da, ibadətim də, həyatım və ölümüm də aləmlərin Rəbbi Allah üçündür Əl-Ənam Surəsi,162) ayəsində, iman edənlərin həyatlarının hər anının, etdikləri hər işin Allahın əmr etdiyi şəkildə olduğunu bildirmişdir.
Allahın razılığını qazana bilmək üçün, bəzən insan nəfsindən uzaq olmalıdır. Necəki Allah Quranda dünya həyatının, insanların sınanmaları üçün yaradıldığını, bu məqsədlə də bir çox hadisələrlə sınanacaqlarını bildirmişdir: Hansınızın əməlcə daha gözəl olduğunu sınamaq (bəlli etmək) üçün ölümü və həyatı yaradan Odur. O, yenilməz qüvvət sahibidir, (çox) bağışlayandır. ( Əl-Mülk Surəsi, 2)
İnsan, dünya həyatında həmsöhbət olduğu nemətlər və çətinliklər qarşısında Quran əxlaqına ən uyğun şəkildə davranmalı və bütün bunlar qarşısında böyük bir səbrlə Allahın razılığını axtarmalıdır. Allah başqa bir ayədə İnsanlar (möminlər) yalnız: “İman gətirdik!” – demələri ilə onlardan əl çəkilib imtahan olunmayacaqlarınımı sanırlar? Biz onlardan əvvəlkiləri (keçmiş ümmətləri) də imtahana çəkmişdik...” (Əl-Ənkəbut Surəsi, 2-3) bildirmişdir.
Həqiqi iman, Allahın sevgisini, razılığını, dostluğunu, qazana bilmək üçün hər şeyi gözə almağı tələb edir. Allahın razılığı qazanmaq üçün isə nəfsin istəklərini məğlub etməyi, səbr göstərməyi, çətinliklərə sinə gəlməyi tələb edir.
Bunun yanında Allah Quran ilə bütün insanları bir-birlərini yaxşılığa çağırıb pislikdən çəkindirməklə öhdəçilikli etmişdir. İman sahibi bir kimsə, sırf insanların nəfsi mənada “rahatı qaçmasın” deyə, bu məsuliyyətini yerinə yetirməkdən imtina etməz. İnsanların özlərinə ya da ətraflarına zərər verdiklərini, gözəl əxlaqdan, ədalətdən, düzgünlükdən uzaqlaşdıqlarını və ya pis bir iş etdiklərini gördüyü halda, narahatlıq verməmək adına buna tamaşaçı qalmaz. Quranda möminlərin bu mövzuda göstərmələri lazım olan əxlaqı belə bildirmişdir: (Ey müsəlmanlar!) İçərinizdə (insanları) yaxşılığa çağıran, xeyirli işlər görməyi əmr edən və pis əməlləri qadağan edən bir camaat olsun! Bunlar (bu camaat), həqiqətən nicat tapmış şəxslərdir. (Ali-İmran Surəsi,104)
Müslümanların bu məsuliyyətlərini yerinə yetirməmələri kimi, başqalarından çəkinmələri səbəbi ilə özlərinin də dini lazımı kimi yaşamamaları Quran əxlaqına uyğun deyil. Quranda iman edənlərin Allahın razılığına uyğun bir həyat sürmə mövzusunda qınanmaqdan heç bir şəkildə çəkinmədikləri bildirilməkdədir:
Bir insanın səmimi dindar olması, həyatını Allahın razılığına uyğun şəkildə keçirməsi cəmiyyətdəki bəzi insanlar tərəfindən qəbul olunmaya bilər. Fəqət unudulmamalıdır ki, səmimi din anlayışında ölçü “insanların məmnuniyyəti” deyil. Həqiqi iman sahibi bir kəs, ətrafındakı insanların nəfslərinə narahatlıq verməmək ya da onların məmnuniyyətini itirməmək adına əsla Allahın razılığından imtina etməz. Hər insan axirətdə Allahın hüzuruna tək başına çıxacaq, dünya həyatında etdikləri üçün tək başına hesab verəcək. Nə yaşadığı cəmiyyətin insanları nə də onların bu adamın həyat tərzindən məmnun olmuş olmaları, axirətdə ona heç bir şey qazandırmayacaq. İnsan, ancaq Allahın razılığı üçün etdiyi saleh əməllərlə Rəbbimizin məmnuniyyətini, rəhmətini və cənnətini qazana bilər.
Ayrıca bunu da xatırlatmaq lazımdır ki, əgər əsas mövzu insanların belə batil bir din anlayışı ilə çatmaq istədikləri hədəf “rahat bir həyat yaşamaq” dırsa bunu da bu yolla əldə etmələri heç bir şəkildə mümkün deyil. Allah, tam əksinə bu insanlar üçün dünyada “çətin bir həyat” olduğunu bildirməkdədir. Həqiqi dinclik, xoşbəxtlik və rahatlıq ancaq Allahın insanlar üçün seçib bəyəndiyi din əxlaqını yaşanması ila əldə edilə bilər. Allah Quranda bu həqiqəti insanlara belə bildirməkdədir: Hər kəs Mənim öyüd-nəsihətimdən (Qurandan) üz döndərsə, güzəranı daralar (yaxud qəbir evində şiddətli əzaba düçar olar) və Biz qiyamət günü onu məhşərə kor olaraq gətirərik!” (Taha Surəsi,124)
Belə bir batil din anlayışı eyni şəkildə cəmiyyətlərdə zənn edildiyi kimi rahatlıq, dinclik və xoşbəxtlik qazandırmaz. İnsanların nəfslərindən yana hərəkət etdikləri, istəyənin istədiyi kimi nəfsinin pislikdən yana bütün istəklərini sərhədsiz olaraq yerinə yetirdiyi bir cəmiyyət modeli ancaq dağıdıcı xüsusiyyətlər daşıyar. Bu məntiqə sahib olan insanlar, nəfsləri adına sərhəd tanımadan hər cür pisliyi və ya əxlaqsızlığa əl ata bilərlər. Çıxarları üçün hər cür saxtakarlığı edə bilər, yalan söyləyə bilər, tərəflərinə pul keçirə bilər, oğurlaya bilər, fırıldaqçılıq, yalançı şahidlik edə bilər, sözlərində dayanmaya bilər, başqa insanları əzə bilərlər. Bunun nəticəsində də cəmiyyətlərə ədalətsizlik, bərabərsizlik, haqsızlıq, əxlaqsızlıq, döyüş, çəkişmə, kin, intiqam, üsyan və zülm kimi mənfi xüsusiyyətlər hakim olar. Günahlar ola bildiyincə artar, cinayətlərin, soyğunların, sui-istifadələrin, hər cür hücum və haqqa təcavüzün, narkotik, qumar, fahişəlik kimi əxlaqsızlıqların qanuni görüldüyü və bütün bunlara kimsənin “dayan” deyə bilmədiyi bir mühit meydana gələr. Quran əxlaqı gərəyi kimi yaşanmadığı üçün ən yaxın bilinən insanlar belə bir-birinə düşmən olar. İnsanlar kədər, pessimizm, çətinlik, təklik, qorxu, stress, etibarsızlıq, vicdansızlıq, narahatlıq, hirs, qısqanclıq, kin, aclıq, kasıblıq, döyüş, düşmənlik, cinayət, ölüm qorxusu kimi çətinliklərlə iç-içə yaşamaqdan xilas ola bilməzlər. Cəmiyyət ciddi bir ictimai xaosun və degenerasiyanın içinə süründürülər. Bunların nəticəsində də dünya, döyüşlərdən, qarışıqlıqdan və zülmdən xilas ola bilməz.
Bu səbəblə bütün Müsəlmanlar belə “nəfsə uyğun” bir din anlayışına qarşı diqqətli olmalı; bunun, insanları haqq dini özündən uzaqlaşdıraraq, dünyada və axirətdə onları sürüyəcək ciddi bir təhlükə olduğunu unutmamalıdırlar.
Nəfsin istəkləri, rahatı və məmnuniyyəti üzərinə qurulan bir həyat şəkli, insanları dünyada və axirətdə ancaq uçuruma apara bilər. Həqiqi din əxlaqı, nəfsin deyil, Allahın məmnuniyyətini və razılığını qazanma üzərinə quruludur. Bu əxlaq isə ancaq, insanın bütün həyatını Allahın təyin etdiyi və Quran ilə bildirdiyi şəkildə yaşamasıyla mümkün ola bilər.
Hər bir kəs (hər bir canlı) ölümü dadacaqdır. (Dözüb-dözməyəcəyinizi, şükür edəcəyinizi, yaxud nankor olacağınızı) yoxlamaq məqsədilə Biz sizi şər və xeyirlə (xəstəlik, yoxsulluq, ehtiyac və sağlamlıq, var-dövlət və cah-cəlalla) imtahana çəkərik. Və siz (qiyamət günü əməllərinizin əvəzini almaq üçün) ancaq Bizim hüzurumuza qaytarılacaqsınız! (Ənbiya Surəsi,35)
And olsun ki, Biz içərinizdəki mücahidləri və (əziyyətlərə) səbr edənləri ayırd edib bilmək (ümmətə məlum etmək) üçün sizi imtahana çəkəcək və sizə dair xəbərləri (əməllərinizi) də yoxlayacağıq. (Muhamməd Surəsi, 31)
Ey iman gətirənlər! Sizdən hər kəs dinindən dönsə, (bilsin ki) Allah (onun yerinə) elə bir tayfa gətirər ki, (Allah) onları, onlar da (Allahı) sevərlər. Onlar möminlərə qarşı mülayim, kafirlərə qarşı isə sərt olar, Allah yolunda vuruşar və heç kəsin tənəsindən qorxmazlar. Bu, Allahın lütfüdür, onu istədiyinə verər. Allah (öz lütfü ilə) genişdir, (O, hər şeyi) biləndir! (Maidə Surəsi, 54)
Mömin olub yaxşı işlər görən (Allaha itaət edən) kişi və qadına (dünyada və axirətdə) xoş həyat nəsib edəcək və etdikləri yaxşı əməllərə görə mükafatlarını verəcəyik. (Nəhl Surəsi,97)
Həqiqi din, Rəbbimizin Quranda bizlərə bildirdiyi Quran əxlaqının tam olaraq yerinə yetirməklə yaşana bilər. İnsanları dünyada və axirətdə qurtuluşa çatdıracaq olan da yalnız Allahın bildirdiyi bu doğru yoldur. Allah Quranda belə buyurmaqdadır: Haqq sənin Rəbbindədir, buna heç vaxt şübhə edənlərdən olma. (Bəqərə Surəsi, 147)
0 yorum:
Yorum Gönder