DİZAYN MÖCÜZƏSİ: BURUN

Havanı həm təmizləyən həm də istiliyini nizamlayan xüsusiyyətiylə, dünyanın təqlid edilə bilməyən ən yaxşı kondisioner sistemi" olaraq xarakterizə edilən burundakı dizayn, əlbəttə ki Allahın bənzərsiz yaratma sənətinin əsərlərindən biridir.

Hafizənizdəki qoxuları  bir fikirləşin. Təzə çörəyin, yeni biçilmiş çəmənlərin, yağışdan sonrakı torpağın, tam konsistensiyasında qızarmış qızartmanın, yeni toplanmış çiyələyin, şaftalının, cəfərinin, istifadə etdiyiniz sabunun, şampununuzun qoxusunu və buna bənzər daha bir çox qoxunu qəbul edə bilmənizi burnunuzdakı həssas quruluşa borclusunuz.

Bir çox insan gün içində nə qədər çox iy bildiyini və bu qoxular sayəsində başındakı cisimlərin şəkilləndiyini heç düşünməz. Məsələn yediyiniz yeməyin ləzzət qazanmasını təmin edən iy bilmə hissiyatınızdır. Qoxu, cisimləri tanımanızdakı əhəmiyyətli faktorlardandır. 
Aldığınız hər nəfəslə birlikdə cisimlərə aid qoxular burundan içəriyə girər. İnsan burnu qəbul edən qoxunu 30 saniyə içində analiz edib, təxminən 3.000 dəyişik qoxunu da bir-birindən ayırt edə biləcək qədər müdhiş bir tutuma malikdir.
Qoxu havada molekul olaraq gəzər. Nəfəs alarkən havadakı oksigenin yanında bu molekullar da burna girər. Havayla daşınan "qoxu molekulları" qoxu epitelindeki alıcılara çatdığında burada olan hüceyrələr xəbərdar edilər. Xəbərdar edilən hüceyrə beynə bir elektrik siqnalı göndərər. Beyin qoxu molekulu ilə deyil yalnız özünə çatan elektrik siqnalı ilə həmsöhbət olar. Elektrik siqnalı üçün beynin etdiyi şərhi insan qoxu hesab edər.

Burun gözəl qoxulu çiçəklərin ya da iştah açan yeməklərin qoxularını qəbul etməmizi təmin etmənin kənarında da, çox əhəmiyyətli funksiyaları olan bir orqanımızdır. Tənəffüs etdiyimiz hava ilə birlikdə havadan aldığı oksigeni, bədənimizin bütün hüceyrələrinə daşıyan qan arasındakı təməl əlaqə yollarından biridir. Qısacası burun həm iyləmə orqanı, həm də tənəffüs yollarının başlanğıcı olaraq böyük əhəmiyyət daşıyır. İki hissədən ibarət əmələ gələn burnun içində "silə" deyilən tükcüklər və mukus adı verilən bir ifrazat vardır. Hava burundan içəri girdiyində bunlarla qarşılaşar və dərhal analizə tabe olar. Havadakı molekullar təhlil edilərək araşdırılar və beynə çatdırılaraq qoxunun nə olduğu təyin olunar və ona görə reaksiya verilər. Bu əməliyyatların hamısı yalnız 30 saniyə kimi çox qısa bir müddət içərisində reallaşar.

Burnun içində aerodinamika baxımdan da qüsursuz bir dizayn söz mövzusudur. Hava içəri girdiyində bir başa nəfəs borusuna getməz. Burun, sanki bir kondisioner kimi çox xüsusi filtr sistemləriylə çöldən gələn çirkli, isti, soyuq ya da nəmli havanı ağciyərlər üçün hazır hala gətirər. Burundakı xüsusi qıvrımlı quruluş sayəsində hava burada bir dövr çevril edər. Beləcə burun çeperinde olan tükcüklərə və damar şəbəkəsinə daha çox təmas etmiş olar. Baxın bu qıvrımlı sistem sayəsində burun gündə 15 m3 havanı süzər, təmizləyər, nəmləndirər və istilədər. Bu miqdar təxminən olaraq bir otağının içindəki havaya bərabərdir. 

Lakin burada çirkli hava deyilincə ağla yalnız tozlu hava gəlməməlidir. Havayla birlikdə gələn tozun yanında bakteriya, polenler vs. kimi təxminən 20 milyard xarici maddənin bədənə girməsi burundakı xüsusi sistem sayəsində maneə törədilmiş olar. 

Tozlarını və hər cür zərərli bakteriyalarını burundakı kondisioner sistemində buraxan hava, bu əməliyyatdan sonra hər burun dəliyində üç dənə olan qıvrımlı strukturların üstündən keçər. Burundakı tükcüklərə ilişən xarici maddələr bu dəfə də buradakı mukusun antibakteriyel təsiriylə zərərsiz hala gətirilər. Hava bu qıvrımlara dəydikcə istiqamət dəyişdirər və burun boşluğunun divarına dəyər. Bura dəydiyində mukus mayesi içində saxlanılar. Tənəffüs havasının xarici cisimlərdən təmizlənməsi çox əhatəli və çox həssas əməliyyatlardır. Ən kiçik bir səhvə, unutmağa və boş buraxmağa icazə verilməz. Çünki bir bakteriyanın ya da zərərli bir cisimin ağciyər kimi həssas bir orqana keçə bilməsi, insanın sağlığında mənfi təsirlər meydana gətirər. Lakin hər şeyə baxmayaraq zərərli cisimlərin burundan keçməyi bacarması ehtimalına qarşı, ikinci bir qoruma mexanizmi daha vardır. Əgər burun boşluğunu keçə bilən cisimlər olsa, bunlar da tənəffüs yollarında tutularlar. 

Burnun içində təmizlənən və istiliyi nizamlanan hava ciyərlərinizə getmək üzrə hazırdır. Yaxşı, insan bədənindəki, təmizləyən və istiliyi nizamlayan xüsusiyyətiylə cüt sistemli bir kondisionerə bənzəyən burun, necə ortaya çıxmışdır? Necə olub da bədənimizə yerləşdirilmişdir? Necə hər insanda əskiksiz bir şəkildə var olmaqdadır?
Bütün bu sualların tək bir cavabı vardır: Burun hazırlanmışdır. 

Hər hansı bir texniki alətin meydana gəlməsi üçün şüurlu bir dizaynçının olması, bu dizaynçının bütün parçaları bir nizam içində bir araya gətirməsi və bunun üçün ciddi bir səy sərf etməsi lazımdır. Bu, hər məntiq sahibi insan tərəfindən qəbul edilir. "Dünyanın təqlid edilə bilməyən ən yaxşı kondisioner sistemi" olaraq xarakterizə edilən burundakı dizayn, əlbəttə ki Allahın bənzərsiz yaratma sənətinin əsərlərindən biridir. Allah insanı yaşaması üçün lazımlı olan ən mükəmməl sistemlə birlikdə yaratmışdır. Allah bir ayəsində belə buyurmaqdadır:
“O, yaradan, yoxdan var edən, surət verən Allahdır. Ən gözəl adlar ancaq Ona məxsusdur. Göylərdə və yerdə nə varsa Onu təqdis edib şəninə təriflər deyər. O, yenilməz qüvvət sahibi, hikmət sahibidir! (Həşr. 24)

0 yorum:

Yorum Gönder